Informatie over het Cyclisch Braken Syndroom


Wat is het cyclisch braken syndroom (CBS)?

Dit syndroom kenmerkt zich door regelmatige episodes van ernstige misselijkheid, kokhalzen, braken en soms ook buikpijn die uren tot dagen duren, afgewisseld met intervallen zonder symptomen. Belangrijk is dat men verder helemaal gezond is!
Deze ziekte wordt beschreven in de  kindergeneeskunde (sinds 1882), maar doet zich voor in alle leeftijdsgroepen. Hoewel CBS op elke leeftijd beginnen kan, zien we bij kinderen meestal tussen de 3 en 7 jaar de eerste aanvallen ontstaan.
De ziekte-episodes van het cyclisch braken lijken op elkaar. Het moment van de dag dat het begint, de duur (van uren tot weken) en intensiteit zijn meestal gelijk aan voorgaande aanvallen.
Aanvallen kunnen zo ernstig zijn dat een patiënt dagen het bed moet houden en niet naar school of werk kan.
Het braken kan erg beangstigend zijn. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor zijn/haar naasten.
Aanhoudend braken en/of uitdroging zijn niet zelden redenen voor een ziekenhuisopname.
Het exacte aantal mensen met CBS in Nederland is onbekend, omdat artsen het vaak niet (h)erkennen.
In de Diagnostische Criteria voor Functionele gastro-intestinale ziektebeelden van het ROME IV staat het volgende:
“Diagnostische Criteria voor het cyclische braken syndroom moeten het volgende omvatten:
1. Het optreden van 2 of meer perioden van intense, niet aflatende misselijkheid en paroxismaal (in aanvallen optredend) braken; uren tot dagen durend binnen een periode van 6 maanden.
2. Aanvallen zijn stereotype voor elke patiënt
3. Episodes worden gescheiden door perioden van basis gezondheid die weken tot maanden duren.
4. De symptomen kunnen na passende medische beoordeling niet toegeschreven worden aan andere ziektebeelden of omstandigheden.”
De ROME criteria zijn gemaakt door de internationale Stichting van Rome –bestaande uit medische experts- om verschillende fysieke condities te definiëren en te onderscheiden.

De fasen van cyclisch braken

Hoewel een ziekteaanval voor iedereen verschillend verloopt, zijn er meestal vier fasen te onderscheiden:

  • Symptoomvrije of interval fase. Deze fase is de periode tussen ziekte episodes.
  • Prodromale fase. Symptoom of een groep symptomen die de ontwikkeling van een episode aangeeft of een aanwijzing dat een ziekteaanval op het punt van gebeuren staat. Het wordt gekenmerkt door onwel voelen en misselijkheid, met of zonder pijn in de onderbuik. Deze fase kan van slechts een paar minuten tot enkele uren duren. Als de prodromen optreden moet de (nood)medicatie ingenomen worden die kan voorkomen dat de aanval doorzet. Soms is er geen waarschuwing en kan iemand direct beginnen met overgeven.
  • Braken fase. Deze fase bestaat uit misselijkheid en braken, buikpijn, bleekheid, slaperigheid en uitputting.
  • Herstel fase. Deze fase begint wanneer misselijkheid en braken stoppen. Eetlust, gezonde kleur en energie keren terug.

    • Wat veroorzaakt of zet het CBS in gang?

    De meeste patiënten weten dat bepaalde voorwaarden een ziekte episode “triggert”. Veel voorkomende  triggers zijn:

  • emotionele periodes, spanningen, paniek aanvallen en angst.
  • verkoudheden, allergieën, (sinus) problemen met de neus- en keelholten en de griep
  • bepaalde voedingsmiddelen chocolade, kaas, alcoholhoudende dranken
  • te veel eten, te weinig drinken of (veel) eten vlak voor het slapen gaan.
  • warm weer, fysieke uitputting, menstruatie en reisziekte kunnen ook leiden tot een episode.

Er is steeds meer bewijs dat CBS veroorzaakt wordt door mitochondriale dysfunctie. Mitochondriën zijn de “energiecentrales” van vrijwel alle lichaamscellen.
In de mitochondriën wordt de energie uit de voeding omgezet in een vorm die een cel  kan gebruiken voor alle functies zoals: bewegen, groeien, denken etc.
Dit heeft belangrijke gevolgen voor een effectieve behandeling van het cyclisch braken syndroom. Zo helpt bijvoorbeeld anti-braakmedicatie niet, omdat het dus geen direct probleem van het maagdarmstelsel betreft.
Het toedienen van stoffen buiten het maagdarmstelsel om en het toedienen van supplementen die de stofwisseling ofwel de intracellulaire energieproductie  beïnvloeden, bieden vaak wel verandering en verlichting van de aanvallen.
Het herkennen van een mitochondriale ziekte is lastig, omdat het gepaard gaat met een grote diversiteit aan symptomen, er meerdere orgaansystemen bij betrokken zijn en de openbaring  op elke leeftijd kan optreden.

Wat zijn de symptomen van het cyclisch braken?

De symptomen zijn:

    • ernstig braken dat verschillende keren optreedt.
    • drie of meer afzonderlijke episodes van braken zonder aanwijsbare oorzaak in het afgelopen jaar.
    • gedurende een aanval kunnen de volgende klachten optreden: buikpijn, diarree, koorts, duizeligheid.
    • de intervallen tussen ziekte episodes zijn over het algemeen symptoomvrij. Soms wordt er milde tot matige misselijkheid of buikpijn tussen aanvallen ervaren.
    • het braken kan leiden tot ernstige uitdroging die levensbedreigend kan zijn. Symptomen van uitdroging zijn: dorst, minder plassen, bleekheid, uitputting, versnelde hartslag en lusteloosheid.

Hoe wordt CBS gediagnosticeerd?

Het is moeilijk vast te stellen, omdat er geen onderzoeken en testen bestaan die tot de diagnose kan leiden. Een arts moet kijken naar symptomen en (medische) voorgeschiedenis. Verder moeten andere ziekten of aandoeningen die gepaard gaan met misselijkheid en braken uitgesloten worden en dat zijn er veel.
Een diagnose stellen kost nogal wat tijd, omdat de arts een patroon of regelmaat moet ontdekken in het braken, dus over langere periode de patiënt moet volgen.

Hoe wordt CBS behandeld?

Voor de behandeling moet een onderscheid gemaakt worden tussen kinderen en volwassenen.
De meeste kinderartsen hebben een of meerdere kinderen in hun praktijk met deze diagnose.  De behandeling van de braakepisoden bestaat uit sedatie, anti-braak medicatie en maagzuurremming. Kinderen met een korte cyclus of langdurige episoden kunnen in aanmerking komen voor preventie in de vorm van een tricyclisch antidepressivum of propranolol.
Voor volwassenen bestaat geen protocollaire behandeling. Artsen bestrijden de symptomen met een variëteit aan medicatie en er wordt hooguit (een tijdelijke) verbetering of verlichting bereikt.
De onderstaande behandeling van CVS is beschreven in de Verenigde Staten en zou gemakkelijk ook in Nederland gehanteerd kunnen worden.
“Allereerst wordt geprobeerd om de symptomen te leren herkennen en dan te beheersen door medicijnen te geven die een episode voorkomt, verlicht of stopt. Er worden verschillende soorten medicatie voorgeschreven:  antibraakmiddelen, antidepressiva, sedativa, pijnstillers, maagzuurremmers, medicatie tegen migraine en hoge bloeddruk (bètablokkers), de voedingssupplementen Co Enzym Q10 en L-Carnitine.”
Ernstige misselijkheid en braken kunnen mogelijk leiden tot een ziekenhuisopname om intraveneus vloeistoffen toe te dienen om uitdroging te voorkomen.
Een maagsonde wordt eventueel ingebracht om de maaginhoud af te laten lopen om zo de maag leeg te houden en braken tegen te gaan.
Herstel kan bespoedigd worden door  te rusten en te slapen (eventueel door sedatie.) Tijdens de herstelfase zijn drinken en het aanzuiveren van verloren elektrolyten belangrijk. Elektrolyten zijn zouten en mineralen die het lichaam nodig heeft om te functioneren en gezond te blijven.
Zodra de aanval afgelopen is, kan meestal alles weer gegeten en gedronken worden, mits er geen beschadigingen aan maag en slokdarm zijn ontstaan door het excessieve braken.
Tijdens de symptoomvrije intervallen kan gezocht worden naar een passende therapie en behandeling met medicatie ingezet worden om toekomstige episodes te voorkomen of te verlichten.
Helaas is er geen genezing!
Wel kan  het patroon van het cyclisch braken wijzigen of de aanvallen zomaar wegblijven. Bij kinderen stopt het vaak bij een bepaalde leeftijd (pubertijd) of is er verandering in het patroon van de aanvallen. Soms stopt het braken en gaat het over in hoofdpijn ofwel migraine.

Wat zijn de complicaties van het cyclisch braken?

Het heftige braken en niets meer in de maag kunnen houden geeft verschillende complicaties:

  • Dehydratie ofwel uitdroging. Het braken zorgt ervoor dat het lichaam snel water verliest. Uitdroging  moet voorkomen en anders onmiddellijk behandeld worden.
  • Elektrolytentekort. Symptomen daarvan kunnen zijn: hoofdpijn, spierpijn, zwakte, stuiptrekkingen, diarree, constipatie, dorst, koorts, buikkrampen, een versnelde of onregelmatige hartslag, hartkloppingen,  duizeligheid, gevoelloosheid en pijn in de gewrichten, angst, prikkelbaarheid, verwardheid, rusteloosheid.
  • Oesophagitis. Een ontsteking van de slokdarm veroorzaakt door het bewegen van de maag en een terugvloed (reflux) van maagsap in de slokdarm. Het terugvloeien van de zeer zure maagsecreties leidt tot “verbranding” van het slijmvlies van de slokdarm dat niet bedoeld is om deze agressieve stoffen te weerstaan.
  • Hematemesis. Bloed in het braaksel doordat de slokdarm wordt geïrriteerd.
  • Mallory-Weiss syndroom. Kleine scheurtjes in de slokdarmmaagverbinding veroorzaakt door veelvuldig braken, kokhalzen of hik. Het kan bij langere duur ernstige bloedingen veroorzaken.
  • Tandbederf. Het zuur in braaksel tast het tandglazuur aan.